Angst voor succes

Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen: ik heb soms angst voor succes. Als ik de enige was, zou ik er uit schaamte waarschijnlijk over zwijgen. Maar nu ik merk dat andere ondernemers er ook last van hebben, wil ik dit met je delen. Ik heb namelijk ontdekt dat er mee te leven valt en dat je er – let op – ook succesvol mee kunt worden.

In juli 2020 kreeg ik een telefoontje van de NOBTRA dat ik genomineerd ben voor de titel ‘Trainer van het jaar 2020/2021’. Je zou denken dat ik dan meteen een gat in de lucht spring. Niet dus. Het eerste wat ik voelde was angst. Geen grote allesoverheersende paniek, maar wel een knoop in mijn buik. “Stel dat de jury mij kiest, welke gevolgen gaat dat hebben? Wil ik al die aandacht wel? Zijn de verwachtingen straks niet te hoog gespannen? Kan ik zo’n titel wel waarmaken?”

Na een dag bedenktijd heb ik mijn nominatie aanvaard. Want natuurlijk ben ik dankbaar dat trainers mij voorgedragen hebben. Natuurlijk zie ik dat ik voor veel trainers van betekenis ben geweest in de coronacrisis. En die aandacht rondom deze verkiezing valt ook nog eens samen met het verschijnen van mijn eerste boek. Gratis publiciteit dus. Ik ben er dus blij mee, maar ook bang voor.

Tot zover mijn meest recente voorbeeld (ik zou er tientallen kunnen noemen) van angst voor succes. Laten we eerst eens kijken naar wat het precies is.

Wat is angst voor succes?

Ik had al verschillende keren iets gehoord over ‘angst voor succes’, maar ik vond dat meestal maar een vreemde term en herkende het ook niet bij mijzelf. Tot ik Roberto Elan in een podcast van Ben Tiggelaar een uitleg hoorde geven die ik wél begreep.

Wat hij zei kwam hierop neer: ieder mens verlangt naar succes, maar tegelijk zijn we ook bang voor de verantwoordelijkheid die gepaard gaat met succes. We vragen ons af: als we succesvol zijn, kunnen we daarna nog wel aan de verwachtingen van anderen voldoen?

Angst voor succes is dus niet angst voor het succes zelf, maar voor de gevolgen van dat succes. Succes kan ervoor zorgen dat we zichtbaar worden en dat maakt ons kwetsbaar. Als je succesvol wordt, gaan mensen van alles van je verwachten en dat kan ongemakkelijk voelen. Ook zul je, omdat je nog meer zichtbaar wordt, ook meer kritiek krijgen.

Bij een zelfstandig trainer zijn zichtbaarheid en succes met elkaar verbonden. Als je je werk goed doet, gaan anderen daarover praten. Dat heb je ook nodig want op die manier krijg je weer nieuwe klanten. En juist die zichtbaarheid van het succes maakt dat veel ondernemers daar, net als jij wellicht, ook bang voor zijn.

Kortom: angst voor succes is heel logisch. Maar het belemmert je ook. Angst voor succes zorgt er namelijk voor dat je jouw eigen succes ondermijnt. Je begint niet aan de ontwikkeling van een nieuw product. Je doet te weinig aan marketing en je bedenkt allerlei drempels voordat je nieuwe stappen gaat zetten, waardoor je die stappen waarschijnlijk nooit zet. Daarmee creëer je de mythe dat succes voor jou niet is weggelegd. Je hebt het immers zelf bewezen?

Hoe ziet angst voor succes bij (startende) ondernemers er uit?

Laten we eerst vaststellen dat angst voor succes één van de vele angsten is die je kunnen belemmeren. Ik schrijf op dit moment ook een artikel over verkoopangst. Ook dat is een angst waar veel ondernemende trainers last van hebben.

Angst voor succes heeft veel uitingsvormen. Dit zouden uitingen van deze angst kunnen zijn:

• Ik ga pas een cursus of opleiding volgen als ik tenminste € 50.000 omzet per jaar haal. (Terwijl je die cursus juist nodig hebt om die omzet te halen.)
• Als ik succesvol ben, gaat dat ten koste van andere ondernemers en dat wil ik niet.
• Als ik verkoopteksten schrijf, voel ik me een opschepper. Straks kan ik het niet waarmaken en val ik door de mand!
• Ik doe niet mee aan die verkiezing Trainer van het jaar. Ik ben echt niet beter dan andere trainers.
• Die grote klant wil ik niet. Misschien betaalt het wel goed, maar straks verwacht ie ook heel veel van me.

Voor de duidelijkheid: deze uitspraken hoeven geen angst voor succes te zijn. Het kunnen ook andere angsten zijn. Of gewoon heel verstandige overwegingen. Eerlijk gezegd merk ik het verschil tussen mijn angsten en mijn verstandige overwegingen soms niet op omdat het verschil zo subtiel is. Kijk maar eens naar dit voorbeeld.

Ik ging naar een avond van de Rabobank waarop drie ondernemers een verhaal zouden vertellen. Ik merkte in de auto op weg daar naartoe dat ik voortdurend tegen mezelf vertelde dat ik niets hoefde te veranderen. Ik deed het toch best goed als ondernemer? Ineens realiseerde ik mij dat ik me bij voorbaat al aan het verzetten was. Blijkbaar was ik bang dat die ondernemers me zouden vertellen dat ik stappen moest zetten om te groeien. Ik heb mezelf hartelijk uitgelachen achter het stuur en heb beloofd dat ik, zonder weerwoord, alles in mij op zou nemen wat er die avond zou gebeuren. Het werd uiteindelijk een prachtige avond die er toe heeft geleid dat ik weer nieuwe stappen als ondernemer heb gezet.

Tenslotte: wat moet je met de angst voor succes?

Ik ben geen psychiater of psycholoog. Dus als jouw angsten je dusdanig belemmeren dat normaal leven niet mogelijk is, zoek dan vooral professionele hulp. Als het zó erg nog niet is, dan heb ik misschien nuttige opmerkingen voor je.

Iedereen heeft er last van. Je bent niet raar als je bang bent voor de gevolgen van succes. Natuurlijk zie je op social media allemaal verhalen van mensen die zonder enige angst de meest fantastische dingen bereikt hebben. Geloof me: zij hebben ook hun angsten. Iedereen heeft dat.

Angst mag er gewoon zijn. Ik ben er van overtuigd dat angst niet weg hoeft te gaan. De manier waarop binnen ACT (Acceptance and Commitment Therapy) gesproken wordt over angst is voor mij heel leerzaam geweest. Ik ‘ben’ niet mijn angsten, maar ik merk ze op in mijzelf. Ze zijn een onderdeel van het rijke palet aan gedachten en gevoelens. Ze mogen er gewoon zijn en ik kan ze observeren. Als je je demonen aan durft te kijken, worden ze meestal een stuk minder eng.

Van angst kun je iets leren. Achter iedere angst zit meestal wel iets waardevols. In het geval van angst voor succes overdrijft je angst de negatieve effecten van succes, maar de kunst is om er waardevolle adviezen uit te filteren. Succes heeft inderdaad als prijs dat je het drukker krijgt. Het advies dat ik daaruit haal is dat ik heldere keuzes moet maken welke opdrachten ik wel of niet aanneem en dat ik alles wat ik aanneem goed moet plannen. Je zult merken dat als je van een angst een advies maakt en daar ook iets mee doet, de angst meestal draaglijker wordt.

Laat je niet pushen. Ik had eens een gesprek met een ‘businesscoach’ die na twee minuten naar mij geluisterd te hebben me precies kon vertellen wat ik allemaal moest doen om een miljoenenbedrijf neer te zetten. Dat dacht hij tenminste. Het hielp mij niet om een volgende stap te zetten. Laat je niet gek maken: jij bepaalt zelf welke stappen je zet. Aanmoediging van anderen is fijn, maar neem afscheid van mensen die slecht naar je luisteren en van jou hun volgende project maken.

Neem je waarden als kompas. Wat is echt belangrijk voor jou? Wat zijn jouw kernwaarden? Neem niet je angsten maar je waarden als kompas. Moed is niet het ontbreken van angst, maar doorgaan vanuit je waarden ondanks je angst. Weet jij zeker dat je met jouw trainingen iets waardevols te bieden hebt en dat je dat kunt bereiken door ondernemer te worden? Zet dan ook stappen in die richting. Dat hoeven geen enorme stappen te zijn. Met een kleine stap per week kun je in een jaar ver komen.

Verwachtingen van anderen zijn van hen. De verwachtingen die anderen van jou hebben zijn niet jouw verantwoordelijkheid. Je kunt het nooit iedereen naar de zin maken. Je hoeft niet aan alle verwachtingen te voldoen. Gebruik de verwachtingen van je ideale klanten om ervan te leren, maar bepaal – vanuit je waarden en talenten – aan welke verwachtingen je wel en niet wil voldoen.

Omgaan met angst voor succes in vier stappen:

1. Kijk je angst in de ogen en duw het niet weg.
2. Stel eventueel vast wat je van je angst kunt leren.
3. Bepaal je kernwaarden en gebruik die als kompas bij je keuzes.
4. Wees moedig: doe wat je wilt doen en doe het op jouw manier.

Twijfel je of ondernemen als trainer bij je past? Neem dan gerust contact met mij op. Dan plannen we een vrijblijvend kennismakingsgesprek waar ik naar je luister en je eerlijke antwoorden geef op jouw vragen en eerlijke feedback geef op jouw plannen. Wees gerust: het leertraject Ondernemen als Trainer verkoop ik alleen aan je als jij denkt dat het bij je past.