Instructiemodel communicatievaardigheden
Dit artikel bevat een instructiemodel communicatievaardigheden dat gebaseerd is op diverse onderzoeken en modellen. Het model bestaat uit vijf stappen. In het tweede deel van dit artikel geef ik je een aantal didactische principes waarop dit instructiemodel communicatievaardigheden gebaseerd is.
- Uitleg. Je legt de vaardigheid duidelijk uit met concrete gedragsaanwijzingen. Bijvoorbeeld in de vorm van een checklist.
- Demonstratie. Je demonstreert de vaardigheid bij de deelnemers, of laat een demo op video zien. De deelnemers leggen zelf uit op welke manier deze demo overeen komt met de uitleg.
- Plenaire oefeningen. Je geeft de deelnemers één of meer eenvoudige plenaire oefeningen waarmee je kunt controleren of ze de uitleg begrepen hebben. Je bespreekt deze oefeningen ook samen en geeft feedback op de resultaten. Daarmee kun je controleren of iedereen de instructie begrepen heeft en eventueel nog bijsturen. Enkele suggesties in oplopende moeilijkheid:
- Schriftelijke oefening waarin de deelnemers uit een aantal uitspraken de juiste moeten kiezen.
- Schriftelijke oefening waarin de deelnemers foute reacties moeten aanpassen.
- Schriftelijke oefening met een eenvoudige casus op papier waarbij de deelnemers zelf een reactie schrijven.
- Mondelinge oefening waarbij iedere deelnemer de vaardigheid oefent in reactie op een uitspraak van de trainer.
- Oefeningen in subgroepen. Je geeft de deelnemers een oefen-opdracht in twee of drietallen. Deze opdracht is iets moeilijker dan de plenaire oefeningen.
- Eindoefening: Nadat je op deze manier enkele deelvaardigheden hebt aangeleerd, kun je in subgroepjes complexere oefeningen aanbieden waarin meerdere vaardigheden samen geoefend worden. Deze oefeningen lijken zoveel mogelijk op de praktijk van de deelnemers.
Na de training krijgen de deelnemers oefeningen waarin ze de technieken nog enkele keren in de praktijk kunnen oefenen, elkaar feedback geven, en reflecteren op hun eigen vaardigheden.
In de train-de-trainercursus van Bridge2learn leer je onder andere werken met dit instructiemodel.
Didactische principes achter het instructiemodel communicatievaardigheden
Dit model is samengesteld m.b.v. de leerfasen van Kolb, de taxonomie van Bloom en onderzoek naar bewezen effectieve trainingsmethodes.[1] In dit model houden we geen rekening met motivatie. We gaan er dus van uit dat de deelnemers min of meer gemotiveerd zijn om te leren. (Zo niet, dan zijn er andere werkvormen die je kunt inzetten voorafgaand aan de uitleg.) Een model is geen keurslijf, maar een hulpmiddel. Je kunt hier van afwijken als je daar goede argumenten voor hebt. De principes achter het model zijn belangrijker dan het model zelf. Dit zijn de principes:
- Vaardigheden leer je alleen door ze enkele keren te oefenen in de training, en gedurende een langere periode te oefenen na de training.
- Vaardigheden leer je gemakkelijker wanneer je ze ook begrijpt.
- Observeren van vaardige anderen helpt bij het leren van vaardigheden. (Maar kan nooit het ‘zelf oefenen’ vervangen.)
- Feedback van anderen is belangrijk bij het verbeteren van vaardigheden.
- Reflectie is belangrijk voor het verbeteren van vaardigheden.
- Vaardigheden leer je bij voorkeur één voor één, en niet allemaal tegelijk.
- Het gecombineerd oefenen van vaardigheden is in een training noodzakelijk als deze vaardigheden in de praktijk ook gecombineerd toegepast moeten worden.
- De kans dat je vaardigheden toepast na de training is het grootst wanneer je ze in de training al enkele keren geoefend hebt.
- De kans dat je vaardigheden toepast na de training is het grootst wanneer de oefeningen in de training zoveel mogelijk lijken op de praktijk na de training.
- De kans dat je vaardigheden toepast na de training is het grootst wanneer je in de training succeservaringen hebt opgedaan. De oefeningen moeten dus eenvoudig zijn en in kleine stapjes moeilijker worden.
[1] Colvin-Clark, Ruth: Evidence Based Training Methods, (2015), ASTD DBA Association for Talent Development (ATD).
